Zeytinyağı, zeytinlerin bütün olarak sıkılmasıyla elde ediliyor. Zeytin ağacı, Akdeniz'e özgü. Zeytinin lezzeti, yetiştiği ülkeye göre değişebiliyor: Bazıları hafif, bazılarının tadı acımtrak olabiliyor. İşleme teknikleri, zeytinyağının rafine olan veya olmayan diye iki gruba ayrılmasına neden oluyor.
Rafine edilmemiş yağlar, saf ve belli bir işlemden geçmemiş, sıkım sırasında ısıya veya kimyasal maddelere maruz bırakılmamış yağlar. Bu nedenle daha saf, tadı da daha keskin.
Rafine yağlar ise olabilecek kusurları gidermek için işlemden geçirilmiş, genelde rengi daha açık, tadı da daha yumuşak olan yağlar. Sızma zeytinyağı, ilk sıkımdan elde edilen rafine edilmemiş zeytinyağı. Yağ çıkarılırken ısıtılmadığı için polifenol denilen faydalı bitki bileşikleri korunuyor.
En iyi kalite zeytinyağı, sızma zeytinyağları. Bunlar genelde daha pahalı. Tadı daha belirgin, rengi de daha koyu. Sızma olmayan ya da hafif diye satılan zeytinyağlarının çoğu soğuk sıkım ve rafine yağların karışımından oluşuyor.
ZEYTİNYAĞININ BESİN DEĞERLERİ
100 g zeytinyağında aşağıdakiler bulunur:
- Su: 0
- Enerji: 884 kcal
- Protein: 0 g
- Toplam lipit (yağ): 100 g
- Karbonhidrat: 0 g
- Lif: 0 g
- Toplam şekerler: 0 g
- Kalsiyum: 1 mg
- Demir: 0,56 mg
- Magnezyum: 0 mg
- Fosfor: 0 mg
- Potasyum: 1 mg
- Sodyum: 2 mg
- Çinko: 0 mg
- C vitamini, toplam askorbik asit: 0 mg
- Tiamin: 0 mg
- Riboflavin: 0 mg
- Niasin: 0 mg
- B-6 Vitamini: 0 mg
- Folat, DFE: 0 µg
- B-12 Vitamini: 0 µg
- A Vitamini, RAE: 0 µg
- A Vitamini, İÜ: 0 İÜ
- E Vitamini (alfa-tokoferol): 14.35 mg
- D Vitamini (D2 + D3): 0 µg
- D vitamini: 0 IU
- K Vitamini (filokinon): 60.2 µg
- Yağ asitleri, toplam doymuş: 13.81 g
- Yağ asitleri, toplam tekli doymamış: 72.96 g
- Yağ asitleri, toplam çoklu doymamış: 10.52 g
- Kolesterol: 0 mg
- Kafein: 0 mg
SAĞLIK AÇISINDAN EN ÖNEMLİ 5 FAYDASI
KALP SAĞLIĞINA İYİ GELEBİLİR
Zeytinyağı Akdeniz diyetindeki en önemli gıdalardan biri. Özellikle de sızma zeytinyağının kalp sağlığına faydalı olduğunu gösteren birçok araştırma var. Bunun nedeni, tansiyonu düşürmesi ve kolesterol düzeyini ayarlaması.
Yapılan bilimsel araştırmalar, zeytinyağının hem felç hem de kalp hastalığını azaltan tek ‘tekli doymamış yağ’ kaynağı olduğunu gösteriyor.
İLTİHAPLANMAYI AZALTABİLİR
Birçok kronik sağlık sorununun nedenleri arasında iltihaplanma da bulunuyor. Bunlara Alzheimer ve Tip 2 diyabet hastalığı da dahil. Zeytinyağındaki oleik asit gibi antioksidanlar ve iltihaplanmaya karşı oynadıkları rol üzerine yapılan araştırmalar, bunların iltihaplanmayı ve iltihap derecesini gösteren C-Reaktif Proteininin düzeyini azalttığını gösterdi.
Sızma zeytinyağı, polifenoller açısından zengin. Zeytinyağındaki bu bitki bileşiklerinden biri de oleocanthal. Oleocanthal'ın ibuprofen ilacıyla aynı farmolojik özelliklere sahip, iltihaplanmayı önleyen doğal bir madde olduğu söyleniyor. Bu özelliğiyle, eklem iltihabı olarak tanımlanabilecek romatoid artrite de iyi gelebiliyor.
RUH HALİNİ DÜZELTEBİLİR
Sağlıklı beslenmek için bol sebze, meyve, kepekli tahıllar, yağlı balıklar ve zeytinyağı tüketilmesi öneriliyor. Zeytinyağı böyle bir beslenmenin parçası olarak depresyonu azaltmakta da rol oynuyor.
BEYİN FONKSİYONUNU GELİŞTİREBİLİR
2015'te yapılan bir araştırmada, ileri yaş grubunda zeytinyağı veya fındık-ceviz gibi kuruyemişlerle desteklenen Akdeniz diyetinin beynin kognitif, ya da bilişsel fonksiyonunu geliştirmeye yardımcı olduğu belirlendi. Bu nedenle, Alzheimer hastalığı riskini azaltabilir.
KRONİK HASTALIKLARA KARŞI KORUNMA SAĞLAYABİLİR
Bazı araştırmalar, zeytinyağının ve yüksek polifenol içeriğinin Tip 2 diyabet ve bazı kanser türlerine karşı koruyucu bir etkiye sahip olabileceğini gösteriyor. Ancak kesin sonuçlar için daha fazla araştırma gerekiyor.
HERKES ZEYTİNYAĞI KULLANABİLİR Mİ?
Dünyanın en sağlıklı beslenen insanlarının yaşadıkları ülkelerde sofralardan eksik olmayan zeytinyağı, genelde herkes için yararlı. Ancak nadiren de olsa, zeytinyağından çok, zeytin ağacının polenlerinin neden olduğu alerji vakaları görülebiliyor.
Kalorisi fazla olduğu için zeytinyağını ölçülü tüketmek gerekiyor.
(BBC Türkçe)
