Xİ'AN, 18 Mayıs (Xinhua) -- Kuşak ve Yol İnisiyatifi (BRI) son birkaç yıldır uluslararası işbirliği alanındaki konuşmalarda en sık dile getirilen anahtar kelimelerden biri oldu. Birçok kişi inisiyatifin Çin tarafından önerildiğinden haberdar olsa da, kavramın ilk olarak Orta Asya'da ortaya atıldığını henüz çok az kişi biliyor.
Tarihler 2013'ün Eylül ayını gösterdiğinde Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping, Kazakistan ziyareti sırasında Nazarbayev Üniversitesi'nde geniş kapsamlı öneme sahip bir konuşma yapmıştı. Konuşmasında dinleyicileri 2.100 yıl öncesine götüren Xi, bir Çin elçisinin Orta Asya'ya barış ve dostluk misyonuyla gönderildiğini ve o tarihten sonra Çin ipeği, çayı ve porselenini dünyanın diğer bölgelerine götüren, buna karşılık baharat, cam eşya, kürk, meyve ve değerli taşları Çin'e getiren İpek Yolu'nun açıldığını anlatmıştı. Xi, konuşmasında nostaljiye odaklanmak yerine tarihi İpek Yolu'nun başarılı ticaret rotalarından ilham alarak "İpek Yolu boyunca uzanan bir ekonomi kuşağı" inşa etme fikrini ortaya atmıştı. Xi bundan bir ay sonra Endonezya'da 21. Yüzyıl Deniz İpek Yolu'nun inşasını önerdi. Bu öneri ekonomik kuşak önerisiyle birleştirilerek Kuşak ve Yol İnisiyatifi'ne dönüştürüldü. İnisiyatif, dışa açılmayı ve daha kapsayıcı bir büyümeyi teşvik ediyordu. Xi'ye göre bir ülkenin daha fazla dışa açılması, o ülkeye daha fazla güç ve refah getirecekti.
Geçtiğimiz on yılda ise 151 ülke ve 32 uluslararası kuruluş, Kuşak ve Yol İnisiyatifi kapsamında belgeler imzaladı.
Kuşak ve Yol İnisiyatifi yaklaşık 1 trilyon ABD doları tutarında yatırım getirirken, rota üzerindeki ülkelerde yaklaşık 420.000 istihdam yarattı ve 40 milyon civarında insanın yoksulluktan kurtulmasına yardımcı oldu. Orta Asya ülkeleri bu inisiyatiften yararlanmak için büyük bir potansiyel sunuyordu. Geleneksel deve kervanlarının yerini, Çin ile Orta Asya ülkeleri arasındaki ticareti kolaylaştıran modern yük trenleri almıştı. 2022 yılına gelindiğinde ise Çin ile beş Orta Asya ülkesi arasındaki ticaret hacmi 70 milyar dolara ulaştı. Çin'in beş ülkedeki doğrudan yatırım stoku da 2023'ün Mart ayı sonu itibarıyla 15 milyar doların üzerine çıktı. Kuşak ve Yol İnisiyatifi kapsamında çok sayıda uluslararası karayolu, demiryolu, petrol ve doğal gaz boru hattı inşa edildi. Xi, Orta Asyalı mevkidaşları ile yaptığı görüşmelerde Kuşak ve Yol İnisiyatifi projelerinde kaydedilen ilerlemeye ve gelecek planlarına sık sık vurgu yapıyor.
Kuşak ve Yol İnisiyatifi sadece bağlanabilirliği arttırmakla kalmayıp, aynı zamanda bölgeye başka şekillerde de fayda sağladı. Örneğin Kazakistan'da Çin tarafından inşa edilen büyük bir rüzgar çiftliği bir milyon haneye elektrik sağlıyor. Tacikistan'daki Luban Atölyesi, vasıflı iş arayan genç öğrencilere mesleki eğitim imkanı sunuyor. Kırgızistan'da inşa edilen barajlar ve kanallar, çiftçilerin tarım arazileri için istikrarlı su kaynağı ihtiyacını karşılıyor. Xi, Çin ve Orta Asya ülkeleri arasındaki diplomatik ilişkilerin 30. yıldönümü münasebetiyle 2022 yılında düzenlenen sanal zirvede yaptığı konuşmada "Çin, Orta Asya ülkeleriyle birlikte çalışarak iyi bir ivme yakalamaya ve ortak bir geleceğe sahip daha da yakın bir Çin-Orta Asya topluluğu inşa etmek üzere omuz omuza emek vermeye hazır" demişti. Xi, Nazarbayev Üniversitesi'nde yaptığı konuşmada tarihi İpek Yolu referansına kişisel bir dokunuş ekleyerek, "Memleketim olan Shaanxi, tarihi İpek Yolu'nun başlangıç noktasında yer alıyor" ifadelerini kullanmıştı. Bu konuşmadan tam 10 yıl sonra Xi, Perşembe günü başlayan Çin-Orta Asya Zirvesi için beş Orta Asya ülkesinin liderlerini Shaanxi'ye davet etti. Pek çok uzman bu zirvede, bir zamanlar Orta Asya'ya büyük bir zenginlik ve refah getiren, Avrasya kıtasının kalbini küresel ticaret ve iş dünyasının ön saflarına yerleştiren tarihi İpek Yolu'nu daha da canlandırmaya yönelik planların ortaya konulacağını düşünüyor.
