Xİ'AN, 18 Mayıs (Xinhua) -- Çin-Orta Asya Zirvesi, Perşembe ve Cuma günü Çin'in kuzeybatısındaki Shaanxi eyaletinin merkezi Xi'an'da düzenleniyor. Beş Orta Asya ülkesinden uzmanlar, zirvenin ilgili taraflar için bölgesel güvenlik ve istikrarın korunması, bölgesel ekonomik kalkınmanın teşvik edilmesi, halklar arası ve kültürel alışverişlerin güçlendirilmesi adına büyük bir fırsat sunacağını söylüyor.
BÖLGESEL GÜVENLİK VE İSTİKRARIN SÜRDÜRÜLMESİ
Nurzhan Kasmalieva, Kırgızistan devlet haber ajansı Kabar'ın uluslararası departmanının başkanı:
Bu üst düzey toplantı, Çin ile beş Orta Asya ülkesi arasındaki kapsamlı stratejik ortaklıkların bir üst seviyeye taşındığını gösteriyor. Bu toplantı, Çin ve beş Orta Asya ülkesinin devlet başkanlarının katıldığı ilk fiili katılımlı zirve olmasının yanında Çin ile Orta Asya arasındaki ilişkilerde yeni bir sayfa açarak bölgede istikrar ve kalkınmanın teşvik edilmesi adına bir kilometre taşı niteliğinde olacak.
Bu zirvenin, mevcut küresel çalkantılar karşısında, bölgede güvenlik ve istikrarın güçlendirilmesine katkıda bulunacağına inanıyorum. Terör ve aşırılık her dönemde Orta Asya'nın güvenliğine yönelik tehditler ve zorluklar oluşturmuştur. Bu toplantıda, güvenlik alanında işbirliği hususunda ek sonuçlar elde edilmesi bekleniyor.
Shoazim Shazamanov, Özbekistan'daki Taşkent Devlet Şarkşinaslık Üniversitesi'nde doçent:
Xi'an zirvesi, tarihi bir toplantı olacak. Bu zirve, Orta Asya ülkeleri ile Çin arasındaki işbirliğinde yeni bir dönemi başlatacak. Katılımcıların ulaştırma altyapısı ve enerji alanlarının yanı sıra terör, uyuşturucu ve organize suçlar gibi sınır ötesi tehditlere karşı mücadele önlemlerinde işbirliğini ele alacağını düşünüyorum. Toplantıda ayrıca Afganistan'daki durum, Orta Asya'da istikrar ve ulusal güvenlik konuları da gündeme gelecektir.
Kazakistan'ın Janatas kentindeki 100 megavatlık Janatas rüzgar çiftliğinde yer alan rüzgar türbini jeneratörleri, 3 Nisan 2023. 100 megavatlık Janatas rüzgar çiftliği, Çin-Kazakistan üretim kapasitesi işbirliği çerçevesinde devam eden kilit önemdeki enerji projelerinin ilk serisi içinde yer alıyor. (Fotoğraf: Kalizhan Ospanov/Xinhua)
BÖLGESEL EKONOMİK KALKINMANIN TEŞVİK EDİLMESİ
Sheradil Baktygulov, Kırgızistan Ulusal Stratejik Araştırmalar Enstitüsü'nde dış ilişkiler danışmanı:
Kuşak ve Yol İnisiyatifi ile Orta Asya ülkelerindeki karayolu ulaştırma koridorları sayesinde Kırgızistan, Kazakistan, Özbekistan, Tacikistan ve Türkmenistan'la, en büyük ticari ortakları olan Çin arasında çok faydalı ilişkiler kuruluyor. Çin, Kuşak ve Yol İnisiyatifi'ni uygulamaya koyarak, Orta Asya ülkelerinin toprakları üzerinden Güney Avrupa, Türkiye ve İran'a mal ulaştırabilirken, Orta Asya devletleri de Çin limanları aracılığıyla Güneydoğu Asya ülkelerine ürün tedarik edebiliyor.
Guzel Maitdinova, Rus-Tacik (Slav) Üniversitesi'nde Jeopolitik Araştırmalar Merkezi Direktörü:
Bu zirve, Kuşak ve Yol İnisiyatifi'nin Orta Asya ülkelerinin ulusal kalkınma stratejileri ile eşleşmesini teşvik edecek. Zirve, Orta Asya devletlerinin kalkınmasına ve modernleşmesine katkıda bulunan önemli bir toplantı niteliğinde olacak.
HALKLAR ARASI VE KÜLTÜREL ALIŞVERİŞLERİN GÜÇLENDİRİLMESİ
Adil Kaukenov, Kazakistan Stratejik Araştırmalar Enstitüsü Baş Uzmanı:
Çin-Orta Asya Zirvesi, son derece önemli bir toplantı. Bu zirve, Orta Asya ülkeleri ile Çin arasındaki işbirliğinin geliştirilmesine, halklar arası bağların güçlendirilmesine ve iyi komşuluk ilişkilerinin daha da ileriye taşınmasına yardımcı olacak.
Mekan olarak Çin'in tarihsel başkentlerinden biri ve tarihi İpek Yolu'nun başlangıç noktası olan Xi'an'ın seçilmesi tesadüf değil. Kent günümüzde uçak, otomobil ve enerji alanlarında güçlü bir sanayi üssü olmasının yanı sıra, küresel öneme sahip dev şirketlere de ev sahipliği yapıyor. Artık Çin'in Orta Asya ile işbirliğinin ana merkezi kabul edilen Xi'an'da bilim, eğitim, ticaret ve diğer alanlarda projeler hayata geçiriliyor. Çin'deki ana eğitim merkezlerinden biri olan Xi'an'da öğrenim gören çok sayıda Kazak öğrenci bulunuyor.
Nurzhan Kasmalieva, Kırgızistan devlet haber ajansı Kabar'ın uluslararası departmanının başkanı:
Çin, Kırgızistan'ın iyi bir komşusudur. Çin'de olduğu gibi ülkemizde de bir deyiş var: yakın komşu, uzak akrabadan iyidir. Bu zirvede, daha elverişli bir vize sistemi gibi uygulamalar gündeme getirilerek, Çin ile Kırgızistan arasındaki personel etkileşiminin kolaylaştırılmasını bekliyorum. Kırgızistan da dahil olmak üzere Orta Asya ülkeleri zengin turizm kaynaklarına sahip. Kırgızistan'ı ziyaret eden Çinli dostlarımızın ve Orta Asya ülkelerinden Çin'e giden kişilerin sayısının artmasını umuyoruz.