Ülkeden kaçırılmış binlerce tarihi eseri geri getirmek için harekete geçen Türkiye devlet kuruluşlarını seferber ederek hazine avcıları, kaçakçılar ve yurtdışındaki müzelere baskı yapıyor.
Özel olarak bu işle görevlendirilmiş memur ve arkeologlardan oluşan bir ekibin zorlu çalışmaları sayesinde 2020 yılında çok önemli bazı eski eserler sahibine iade edildi. Alındığı ülke olan Türkiye'ye geri getirilen en son eser, Anadolu'nun ana tanrıçası Kibele'nin 1.700 yıllık mermer heykeli oldu. Heykel, yaklaşık 60 yılı yurt dışında geçirdi.
1960'larda bulunan eser, kaçak yollarla Türkiye dışına çıkarılmış ve 1970'lerde İsrail'de satılmıştı. Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın verdiği bilgilere göre heykelin ABD'de bir müzayede evinde satılması bakanlığın çabalarıyla son anda engellendi.
13 Aralık'ta eserin ülkeye geri kazandırılması münasebetiyle düzenlenen törende konuşan Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, Türkiye'nin son 18 yılda 4 bin 441 eski eseri ülkeye geri kazandırdığını ve son dönemde ülkeden kaçırılan eski eserlerin izleyip geri getirme kapasitesini artırdığını söyledi.
Türkiye, son 20 yılda bu yöndeki çabalarını büyük ölçüde artırdı ve diğer bakanlık ve devlet kuruluşlarıyla yakın işbirliği içinde çalışan bakanlığın kaçakçılıkla mücadele dairesine yatırımda bulundu.
Yürütülen operasyonlar hakkında bilgisi olan bir kaynak Xinhua'ya verdiği demeçte, "Osmanlı döneminde ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşundan sonra yasadışı yollarla yurtdışına çıkarılan hazinelerini arayıp buluyorlar" dedi.
Söz konusu kaynak, "Birçok kişi bu ekibin bir parçası olarak işbirliği içinde çalışarak müze ve özel koleksiyonlardaki Türkiye menşeli eserleri arıyor; arkeolojik objeler için düzenlenen müzayedeleri de takip ediyorlar" diye konuştu. 19. yüzyılda Türkiye dışına çıkarılan birçok kültürel miras eseri şimdi Avrupa, Amerika ve başka ülkelerdeki müzelerde sergileniyor.
Türk hükümetinin yasadışı yollardan bu kültürel hazineleri satın almış müzelere karşı açtığı davalar sonucu bazı eserler Türkiye'ye iade edildi. Ancak birçok ülkede müzede sergilenen bir eserin menşe ülkeye iade edilmesini engelleyen çok sayıda yasal ve idari engel ve boşluk bulunuyor. Hukuk mücadelesi uzun ve maliyetli olabiliyor.
Bakan Ersoy, Türkiye'nin kaçırılan eserlerin iadesi için Almanya, ABD, Avusturya, Belçika, Bulgaristan, Danimarka, Fransa, Birleşik Krallık ve İtalya gibi birçok ülkeye başvuru yaptığını ve bazı tarihi eserlerin iadesine yönelik hukuki mücadelenin halen devam ettiğini söyledi.
Türk arkeologlar, birçok olay Türk vatandaşları ve onların yürüttüğü izinsiz kazıları içerdiği için Türkiye'deki halkın bilinçlendirilmesinin gerekli olduğunu da vurguluyor. Öte yandan Türkiye'nin, savaşın büyük yıkıma uğrattığı komşuları Suriye ve Irak'tan kaçırılan eserlerin iadesi için sorumluluk aldığı bildiriliyor.
Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın Kaçakçılıkla Mücadele Birimi'nden Zeynep Boz Anadolu Ajansı'na "Bölgedeki kargaşa, kaçaklığın artmasına yol açtı, ama Türkiye bölgesel şartlara göre önlemler alıyor" dedi. Bakanlığın verdiği bilgilere Türkiye, 2019 yılında İran'a 81, Çin'e iki eser iade etti.