1996 ve 1997 yıllarında anılan beş ülkenin Devlet Başkanları sırasıyla Şanghay ve Moskova’da bir araya gelerek “Sınır Bölgelerinde Askeri Güvenin Arttırılması” ve “Sınır Bölgelerinde Askeri Güçlerin Azaltılması” Anlaşmalarını imzaladı.
14-15 Haziran 2001 tarihlerinde Şanghay’da düzenlenen Devlet Başkanları Zirve toplantısında, uluslararası düzeyde ve üye ülkelerde yaşanan gelişmeler ışığında, terörizm, ayrılıkçılık ve köktencilikten kaynaklanan tehditlerle mücadeleye yönelik işbirliğinin daha etkin şekilde yürütülmesi için Şanghay Beşlisi’nin bölgesel bir teşkilat haline dönüştürülmesi kararlaştırıldı.
Bu çerçevede anılan Zirve’de Özbekistan’ın “Şanghay Beşlisi”ne katılımına ilişkin bir Ortak Deklarasyon kabul edilmiş ve 6 ülke tarafından imzalanan “Şanghay İşbirliği Teşkilatı’nın Kurulmasına Dair Deklarasyon” ile teşkilat resmen hayata geçirildi.
Afganistan, Belarus ve Moğolistan’ın gözlemci ülke olarak katıldığı toplantıda Türkmenistan da konuk ülke olarak yerini alırken, İran’ın ŞİÖ’ye tam üyeliği resmi olarak ilan edildi. Böylece Çin, Rusya, Kırgızistan, Tacikistan, Kazakistan, Özbekistan, Hindistan, Pakistan, Katar ve Suudi Arabistan ile birlikte örgütteki üye devlet sayısı 11’e yükseldi. Belarus’un ise bu yıl ŞİÖ’ye tam üye olarak katılması bekleniyor. Türkiye'nin, "Diyalog Ortağı" olduğu ŞİÖ’ye aralarında Kuveyt, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) Maldivler ve Myanmar’ın da benzer statü başvuruları bulunuyor.
Şanghay İşbirliği Örgütü’nün Kuruluşu’ndan 2022 yılının ilk yarısına kadar geçen süre zarfında üye ülkeler arasındaki ticaret hacmi 20 yılda yüz kat büyüdü. Bu ticaretin küresel ticaretteki payı 2001 yılında yüzde 5,4’den 2020 yılında yüzde 17,5’e ulaştı.
Son 20 yılda ŞİÖ’nün ticaret hacmi 2001 yılında 667 milyar 90 milyon ABD Doları iken 2020 yılında 6 trilyon 60 milyon dolara yükseldi. ŞİÖ’nün kuruluşundan bu yana, tüm üye ülkeler küresel ticaret işbirliğine aktif bir şekilde katılıyor. Küresel ekonomik durumun etkisinden dolayı bazı yıllardaki ticaret hacminde dalgalanma yaşansa da, genel olarak istikrarlı büyüme eğilimi dikkat çekiyor.
