Birleşmiş Milletler (BM) ile Türkiye, küresel gıda krizini azaltmak amacıyla üç Ukrayna limanından yapılan büyük miktarda ticari gıda ihracatının Karadeniz'de güvenli bir deniz insani yardım koridorundan geçmesine izin vermek için Karadeniz Tahıl Girişimi'nin Temmuz ayı sonunda hayata geçmesine aracılık etti. Girişim kapsamında, Ukrayna limanlarından ayrılan veya bu limanlara giden gemilerin güvenlik denetimlerini yürütmek üzere BM, Rusya, Ukrayna ve Türkiye'den temsilcilerle İstanbul'da Müşterek Koordinasyon Merkezi (JCC) kuruldu.
Zeynep Çermen
İSTANBUL, 9 Ekim (Xinhua) -- Cumartesi günü çok taraflı denetim ekibini taşıyan küçük bir tekne, Marmara Denizi'ndeki İstanbul Limanı'nda demirli bulunan Ukrayna'nın Moonlight adlı tahıl yüklü gemisine yanaştı. Müşterek Koordinasyon Merkezi'nin (JCC) baret takmış, can yeleği giymiş ve diğer güvenlik ekipmanlarıyla donatılmış sekiz üyesinden oluşan ekip, kargo gemisini yakından denetlemek için bir pilot merdiveni yardımıyla Moonlight'a dikkatle çıktı. 6.000 ton soya fasulyesi taşıyan Panama bayraklı gemi, 25 Eylül'de Ukrayna'nın Karadeniz kıyısındaki Odessa Limanı'ndan ayrılmıştı. JCC yeşil ışık yakar yakmaz Türkiye'den demir alabilecek olan gemi, Gürcistan'daki varış limanına doğru yoluna devam edebilecek. Birleşmiş Milletler (BM) ile Türkiye, küresel gıda krizini azaltmak amacıyla üç Ukrayna limanından yapılan büyük miktarda ticari gıda ihracatının Karadeniz'de güvenli bir deniz insani yardım koridorundan geçmesine izin vermek için Karadeniz Tahıl Girişimi'nin Temmuz ayı sonunda hayata geçmesine aracılık etti. Girişim kapsamında, Ukrayna limanlarından ayrılan veya bu limanlara giden gemilerin güvenlik denetimlerini yürütmek üzere BM, Rusya, Ukrayna ve Türkiye'den temsilcilerle İstanbul'da Müşterek Koordinasyon Merkezi (JCC) kuruldu. Moonlight'taki ekipte yer alan BM üyesi Christian Santos, Xinhua'ya "Balast tanklarını, boş alanları, zincir dolabı makine odasını, köprüyü, mürettebat kamaralarını denetlemek zorundayız, dolayısıyla bu çok uzun sürüyor" dedi. Santos, "Elbette mürettebat listesi, yük manifestosu, akaryakıt tüketim seviyesinin düzenli olup olmadığının kontrolü bunun (denetlemenin) bir parçası" açıklamasını yaptı.
JCC'den yapılan yazılı açıklamaya göre merkez, kuruluşundan bu yana, Cuma günü itibarıyla 306'sı gelen, 285'i ise giden olmak üzere toplam 591 gemiyi denetleyerek, 6,4 milyon ton tahıl ve gıda maddesinin Ukrayna limanlarından ihraç edilmesine imkan sağladı. Türkiye Savunma Bakanlığı'na göre, genellikle sahada dört ya da beş ekip oluyor ve her bir ekip günde yaklaşık dört gemiyi denetliyor. Bir ekibin tek bir geminin denetimlerini tamamlamasının iki ila dört saat sürdüğünü söyleyen Santos, ekibin anlaşmaya uygun olarak tüm güvenlik gerekliliklerini karşıladığından emin olmasının gerektiğini kaydetti. Santos, "Bu (süre) gemi kaptanı ve mürettebatının hazır olma durumuna ve gemilerin farklı konfigürasyonlarına bağlı" diye ekledi. "Bu geminin (Moonlight) uzunluğu yaklaşık 100 metre" diye açıklayan Santos şöyle devam etti: "Daha büyük dökme yük gemilerine baktığınızda, 50.000 tona kadar yük taşıyabilirler, uzunlukları 265-300 metre arasındadır ve elbette yük ambarları çok daha geniştir." Gazeteci ve jeostratejist Barış Doster'e göre JCC, "işleri hızlandırmak" için uyum içinde çalışıyor ve mükemmel bir iş çıkarıyor. Doster, Xinhua'ya verdiği röportajda, "Merkez, Birleşmiş Milletler'in kolaylaştırıcı koordinasyonu altında kuruldu ve bu açıdan bakıldığında işlevsel ve etkili görünüyor ... Bu sorunları bir parça da olsa çözdü mü? Evet, çözdü" dedi. Doster'e göre, süren Rusya-Ukrayna çatışmasına rağmen iki ülke arasında gıda tedariki gibi insani endişelerin giderilmesinde hala bir konsensüs ortaya çıkabiliyor. Santos ise ekiplerin, Ukrayna'dan dünyanın diğer bölgelerine tahıl ihracatını kolaylaştıran uyumlu çabalarını övdü. Santos, Moonlight'taki denetimlerine devam etmeden kısa süre önce, "Tüm güvenlik gereksinimleri karşılanır karşılanmaz gemilerin tahılları, gıda maddelerini ve diğer emtiaları limanlardan geçirip taşıyabilmesini sağlamak için birlikte çalışıyoruz" dedi ve şöyle devam etti: "Farklı takımlardan tüm katılımcıların başarılması gereken bir görev olduğunun farkında olduklarını düşünüyorum" dedi.
Müşterek Koordinasyon Merkezi (JCC) temsilcilerinden oluşan bir ekip, İstanbul Boğazı'nın kuzeybatı girişinde, Ukrayna'dan ayrılan ilk tahıl yüklü gemiye çıkıyor, 3 Ağustos 2022. (Fotoğraf: Shadati/Xinhua)
