Priştine, Pazartesi gününden itibaren Kosova’ya giriş yapan kişilerin ülkede kaldıkları süre boyunca Sırp kimlikleri yerine geçici belge taşımak zorunda kalacaklarını duyurdu.
Hükümet ayrıca Sırbistan tarafından verilen araç plakalarına sahip yaklaşık 50 bin Sırp azınlığın iki ay içinde plakalarını Kosova tarafından verilenlerle değiştirmek zorunda kalacağını bildirdi.
Bunun üzerine Kosova’nın kuzeyindeki Sırp protestocular kamyonlar ve diğer ağır taşıtlarla Jarinje ve Bernjak sınır kapılarına giden yolları kapattı.
Kosova polisi, ekiplere ve insanlara yönelik şiddetli saldırılar olduğu gerekçesiyle sınır geçişlerini kapatmak zorunda kaldığını açıkladı.
NATO’nun Kosova Gücü (KFOR) ise ülkenin kuzey bölgelerinde durumun “gergin” olduğunu ve “istikrarın tehlikeye girmesi halinde müdahale etmeye hazır olduğunu” açıkladı.
Kosova hükümeti, Batılı ülkelerle istişarelerin ardından kararı uygulamaya koymayı bir ay ertelediğini duyurdu.
Kosova-Sırbistan ilişkileri
2008 yılında Sırbistan’dan bağımsızlığını ilan eden Kosova, 100’den fazla ülke tarafından bağımsız bir devlet olarak tanınıyor, fakat bu ülkeler arasında Sırbistan, Rusya ve Çin bulunmuyor.
Kosova aynı zamanda Birleşmiş Milletler üyesi değil.
Kosova halkı çoğunlukla Arnavut, Sırp ve Türklerden oluşuyor. Resmi dilleri ise Arnavutça ve Sırpça. Ülkenin büyük kısmı Müslüman.
Kosova’nın kuzey bölgesinde çoğunluğu oluşturan Sırplar Priştine’nin otoritesini tanımıyor ve bugün hâlâ mali destek sağlayan Sırbistan'a siyasi olarak sadık.
Her zaman çok kültürlü ve çok dilli bir bölge olan Balkanlar’da yaşanan gerilimler ve çatışmalar yüz yıllar öncesine dayansa da 1. Dünya Savaşı’nda Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun bölgede kurduğu egemenliğe karşı oluşan milliyetçilik hareketi bunu günümüze kadar getirdi.
2. Dünya Savaşı’ndan Soğuk Savaş dönemine ve 1990’lı yılların sonuna kadar bölgedeki farklı topluluklar arasında tansiyon giderek tırmandı, çatışmalar ise şiddetlendi.
Sırbistan'ın Kosova bölgesindeki etnik Arnavutların bağımsızlık kararı Sırp güçler ve Arnavut ayrılıkçılar arasında dokuz yıl süren bir savaşın ardından alındı.
Sırbistan ile Kosova arasında 1998-1999 yılları arasında şiddetli bir savaş yaşandı.
Kosova'daki savaş, NATO güçlerinin 1999 yılında hala Yugoslavya olarak anılan Sırbistan ve Karadağ'ı bombalamasıyla son buldu.
Son 20 yılda ne oldu?
Savaşın ardından Kosova, kısmi özerklikle Sırp egemenliğinde kaldı. Ancak 2004’te yeniden şiddetli çatışmalar başladı, yüzlerce kişi yaralandı.
Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi çatışmalara müdahele etmeye çalışsa da Konsey’de daimi üye ve veto hakkı olan Rusya tarafından engellendi.
2008 yılında ise Kosovo Cumhuriyeti bağımsızlığını ilan etti.
Bugün NATO hala Kosova’daki askeri varlığını sürdürüyor. NATO, bölgenin güvenliğini ve istikrarını korumak, sivil toplum ve insani yardım kuruluşlarına destek olmak, Kosova silahlı kuvvetlerini eğitmek ve “stabil, demokratik, çok ırklı ve barış içindeki bir Kosova’nıın gelişmesini sağlamak” için orada bulunduğunu ifade ediyor.
İki ülke arasındaki ilişkiler daha stabil bir hale gelmiş olsa da gerginlik hiçbir zaman tamamen sona ermedi.
Priştine'nin, ülkenin kuzeyinde çoğunluğu oluşturan Sırp azınlıklar üzerindeki yetkilerini artırma çabalarına karşı bölgede yaşayanlar çok sert bir direniş sergiliyor.
Pazar günü ne oldu?
Pazar günü protestocuların iki sınır geçişini kapatmasının ardından polis yetkilileri, “polis ekipleri yönünde ateş edildiğini ancak yaralanan olmadığını” açıkladı.
Polisin açıklamasında ayrıca, protestocuların trafiğe kapatılan yollardan geçmekte olan çok sayıda Arnavut'u dövdüğü ve bazı arabalara saldırıldığı belirtildi.
Reuters haber ajansı, çoğunlukla Sırpların yaşadığı küçük Kuzey Mitrovitza kasabasında hava saldırısı sirenlerinin üç saatten fazla duyulduğunu bildirdi.
Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic Pazar günü erken saatlerde yaptığı açıklamada, “atmosferin kaynama noktasına getirildiğini" savundu, Sırplara saldırılırsa "Sırbistan kazanacak" uyarısında bulundu.
Kurti, Vucic'i “kargaşayı” kışkırtmakla suçladı.
Avrupa Birliği ve ABD büyükelçileri ile istişareler sonrasında Kosova hükümeti planı 1 ay erteleyeceğini ve 1 Eylül’de uygulamaya koyacağını söyledi.
Brnjak ve Jarinje arasındaki sınırın şimdilik kapalı tutulduğu bildiriliyor.
Rusya'dan Tepki
Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, Kosova-Sırbistan arasındaki gerilime değinerek, “Priştine ile ABD ve arkasındaki AB'yi provokasyonları durdurmaya ve Kosova'daki Sırpların haklarına saygı duymaya çağırıyoruz” dedi.
Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova yaptığı açıklamada, “Priştine'deki yetkililerin 1 Ağustos'tan itibaren yerel Sırp sakinlerinin kişisel bilgilerinin ve kayıt numaralarının zorla değiştirilmesine yönelik makul olmayan kararı Sırp nüfusunun Kosova’dan sürülmesi için atılan yeni bir adımdır” dedi. Kosova Başbakanı Albin Kurti’nin, Sırbistan’a karşı askeri senaryoları da gözardı etmediğini savunan Zaharova, “Kosovalıların liderleri, Sırpların, özgürlüklerine doğrudan bir saldırı söz konusu olduğunda buna kayıtsız kalmayacaklarını ve askeri bir senaryo için gerilimi kasıtlı olarak tırmanacaklarını biliyorlar” ifadelerini kullandı. Balkanlardaki gerilimden ABD ve Avrupa Birliği’ni (AB) sorumlu tutan Zaharova, “Priştine ile ABD ve arkasındaki AB'yi provokasyonları durdurmaya ve Kosova'daki Sırpların haklarına saygı duymaya çağırıyoruz” dedi.
(BBC)