Kamboçya'ya bağımsızlığını geri kazandıran Sihanouk, Kamboçya'nın bağımsızlık, uzlaşı, kalkınma ve yeniden canlanması için verdiği sonu gelmeyen mücadeleyle bu antik ulusun uyanışında kritik rol oynadı.
PUNOM PEN, 17 Ocak (Xinhua) -- Kamboçya'nın başkenti Punom Pen'deki Norodom Bulvarı'yla Sihanouk Bulvarı'nın kesiştiği noktada, Norodom Sihanouk anısına yapılmış kiremit kırmızısı Bağımsızlık Anıtı yükselir. Sihanouk Kamboçya'da "Ülkeye Bağımsızlığını Kazandıran Ata" olarak kabul edilmektedir.
Kraliyet ailesinin bir üyesi olarak dünyaya gelen Sihanouk, iniş-çıkışlarla dolu 90 yıllık olağanüstü bir yaşam macerası sürdü.
Sömürgecilerin vatanına verdiği zarara şahsen tanık olan Sihanouk, kendisini ülkesinin bağımsızlığı için mücadeleye adadı. Uzun bir sürgün dönemi de yaşayan Sihanouk, Kamboçya'ya dönmeden önce ülkesinin ulusal bağımsızlığını kazanmasına liderlik ederek Kamboçya'nın bağımsızlık, uzlaşı, kalkınma ve yeniden canlanması için verdiği sonu gelmeyen mücadeleyle bu antik ulusun uyanışında kritik rol oynadı.
"KUKLA" KRAL UMUTLARI
Kültürel asimilasyon, Fransız sömürge yönetiminin tipik bir uygulamasıydı. Fransız parlamentosu 1892 yılında Hindiçin'i (günümüzde Kamboçya, Laos ve Vietnam'ın bulunduğu bölge) "asimile olmuş" sömürge olarak ilan etti. Sömürge yetkilileri, Fransız kültürünün Kamboçya'da baskın hale gelmesini sağlamak için bir dizi önlem alarak yerel kültürün gelişimini kısıtlamaya girişti. Kamboçya halkını sömürge yönetimine itaatkar hale getirmek amacıyla özellikle dil ve eğitimle ilgili düzenlemeler yapıldı. Bu bağlamda Fransızca resmi dil olarak belirlendi ve tüm ülkede eğitimin çoğunlukla Fransızca olarak verildiği sadece birkaç okul açıldı. Bu okullarda dersler Fransız öğretmenler tarafından veriliyor ve Kamboçya tarihi yerine Fransa tarihi öğretiliyordu.
Bu kültürel baskılar karşısında Kamboçya kraliyet ailesi de boyun eğmek zorunda bırakılmıştı. Sihanouk çocukken annesi ona sadece Fransızcası son derece iyi olan Kmerlilerin devlette iyi bir iş bulduğunu söylemiş ve Sihanouk'tan ne pahasına olursa olsun "en iyi Fransız öğretmenlerin olduğu en iyi okula" gitmesi istenmiş. Sihanouk önce Fransızca öğrendiği Punom Pen'in en iyi ilkokuluna, sonrasında da Saigon'daki Chasseloup-Laubat Lisesi'ne gönderilmiş.
"Medeniyet Hareketi" (The Civilization Movement) adlı kitabında Fransız sömürge yönetiminin uzun süren etkisini anlatan Kamboçyalı uzman Song Siv'e göre Fransız sömürgesi yöneticilerinin uygulamaları, Kamboçyalıların kendi dillerinden nefret etmesine yol açmış. Bağımsızlığın kazanılmasından sonraki Sihanouk döneminde bile kendi dillerinden nefret eden ve iletişim ve yazışmada Kmer dilini kullanmaya aşırı direnç gösteren Kamboçyalılar bulunuyordu. Bu, Fransız sömürge yönetiminin Kamboçya'nın ulusal dil ve kültürüne yönelik etkisinin bir uzantısıydı.
Başta sömürgecilerin Kamboçya'nın toplumsal yapısını değiştireceğine ve kölelik ve serfliği kaldıracağına inanan Sihanouk, bu güçlerin sömürüsünün giderek daha gaddar hale geleceğini hiç tahmin etmiyordu. Ancak Fransız sömürgecilerin yağmalamaları sonucu Kamboçya'da, tarım ürünlerinin işlenmesi ve kauçuk üretimi dışında hiçbir sektör gelişemedi. Sonuç olarak Kamboçya, ekonomisi geri, halkı yoksul ve salgınların sık görüldüğü bir ülke haline dönüştü. Bir zamanların zengin Kamboçya'sı Asya'daki en yoksul bölgelerden biri haline geldi.
Fransız sömürge yetkilileri, hayatını kaybeden Kral Monivong'un yerine torunu Norodom Sihanouk'un tahta çıkmasına karar verdi. Ancak Fransızların beklentilerinin aksine bu genç adam, itaatkar bir kral değil tam tersine Fransa'nın Kamboçya üzerindeki sömürge yönetimini sona erdiren kişi olacaktı.
BAĞIMSIZLIK YÜRÜYÜŞÜ
2. Dünya Savaşı sırasında, Fransa'nın Nazi Almanyası tarafından sarılması, Asya'daki sömürgeci etkisini zayıflattı. 1941'de Vichy Fransız hükümeti, Tayland ile birkaç Kamboçya eyaletini devreden bir anlaşma imzaladı.
O dönemde Fransa gibi geleneksel sömürgeci imparatorluklar, 2. Dünya Savaşı'nda ağır bir darbe aldı. Japonya'nın Hindiçin'deki Fransız sömürge yönetimine karşı kazandığı zaferi fırsat bilen Sihanouk, Kamboçya'nın bağımsızlığını ilan etti. Savaştan sonra geri dönen Fransızlar, Kamboçya'ya sözde "özerk ülke" statüsü verdiler, ama aslında ülkeye yönelik manipülasyonlarını sürdürdüler.
O dönemde sömürge karşıtı hareketler, tüm dünyada yükselişteydi. Hindiçin'deki ulusal kurtuluş hareketi de güçlendi. Uluslararası düzeydeki ve ülke içindeki uygun koşulları iyi değerlendiren Sihanouk, uluslararası toplumun, Fransa'ya karşı baskı uygulamasını sağladı.
En sonunda Fransa, ödün vermek ve tüm egemenliği Kamboçya'ya devretmek zorunda kaldı. Sihanouk, 9 Kasım 1953'te Kamboçya'nın bağımsızlığını ilan ederek 90 yıllık Fransız sömürge yönetimine son verdi.
Tüm ömrünü ulusal bağımsızlığa adayan Sihanouk, Kamboçya'nın egemenliğini korumak amacıyla tarafsız bir dış politika izleyerek herhangi bir güç blokuna dahil olmaktan kaçındı.
2. Dünya Savaşı'nın sona ermesinin ardından ABD, Güneydoğu Asya'da egemenlik kurmaya çalıştı ve 1954 yılında Güneydoğu Asya Antlaşması Örgütü'nü (SEATO) kurarak "himaye bölgesine" Kamboçya'yı da dahil etmek istedi. ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatı Direktörü Allen Dulles, Punom Pen'i ziyaret ederek Sihanouk'u ABD "himayesini" kabul konusunda ikna etmeye çalıştı. Teklifi reddeden Sihanouk, "Tarafsız bir ülke ve Budistler olarak biz kendi başımızın çaresine bakarız" dedi.
Sihanouk, 1955 yılında düzenlenen Bandung Konferansı'nda Kamboçya'nın tarafsız kalacağını ve yabancı ülkelerin saldırıları için asla bir üs olarak kullanılamayacağını ilan etti.
Çin Savunma Bakanlığı: Geliştirdiğimiz Tip 076 amfibi hücum gemisi herhangi bir ülkeyi hedef almıyor
Bu tutum ABD'yi rahatsız ediyordu. 1970 yılının mart ayında Lon Nol-Sirik Matak grubu, ABD'nin desteğiyle ülkede darbe yaptı. Beijing'e sürgün edilen Sihanouk, daha sonra Kamboçya Ulusal Birleşik Cephesi'nin kurdu ve başkanlığını üstlendi.
1970'lerden 1980'lere kadar süren Kamboçya Savaşı sırasında Çin'de sürgünde olan Sihanouk, Kamboçya halkına yabancı saldırılara karşı mücadelelerinde liderlik yaptı ve Kamboçya'nın ulusal bağımsızlık ve egemenliğini savundu.
1980'lerin sonları ve 1990'ların başlarında ülkedeki savaşın sona ermesi ve yabancı birliklerin ülkeden çekilmesiyle Kamboçya'nın durumu istikrara kavuşmaya başladı. Uluslararası toplum bir kez daha Kamboçya'daki grupları birleştirmesi için Sihanouk'tan yardım istedi. Bunu görev bilen Sihanouk, nüfuzunu kullanarak uzlaşı sağlamaya ve barış ve ulusal birliğe katkıda bulunmaya çalıştı.
1993 yılında Kamboçya'da seçimler yapıldı, yeni bir anayasa kabul edildi ve Sihanouk yeniden tahta geçirildi. 6 Ekim 2004 tarihinde sağlık sorunları nedeniyle tahttan çekilen Sihanouk'un yerine oğlu Sihamoni geçti.
SİHANOUK'TAN ADINI ALAN KENT: SIHANOUKVILLE
Sihanouk, 15 Ekim 2012'de hayatını kaybetti. Kamboçya Ulusal Televizyonu, Sihanouk'u "Kamboçya'da son 100 yılın en seçkin kralı" olarak niteleyerek onlarca yıl boyunca süren savaşın ardından bağımsızlığın kazanılması ve ulusal uzlaşının sağlanmasında oynadığı can alıcı role dikkat çekti.
Sihanouk'un sürekli teşvik ettiği ekonomiyi inşa çalışmaları artık sonuçlarını vermeye başladı. Son 30 yılda Kamboçya'nın ortalama ekonomik büyüme oranı, yüzde 6'nın üzerine çıkarak ülkeyi Güneydoğu Asya'da en hızlı büyüyen ülkelerden biri haline getirdi. 2024 yılındaki son resmi verilere göre Kamboçya'da kişi başına düşen yıllık gelir, 1.600-1.700 ABD dolarına ulaşmış durumda. Ülkenin liman kenti Sihanoukville, 4.200 doları aşan kişi başına düşen yıllık gelirle ülkede başı çekiyor.
Bağımsızlığa olan bağlılığı ve sarsılmaz şekilde ulusal çıkarlar peşinde gitmesi, Sihanouk'un en dikkat çekici manevi mirası olarak ön plana çıkıyor. Ulusal özgürlük, ekonominin inşası ve tarafsız diplomasi girişimlerine de yansıyan bu değerler, ülkenin geleceğini aydınlatan kılavuzlar haline geldi.
Kamboçya Kraliyet Akademisi'ne bağlı düşünce kuruluşu Kamboçya Uluslararası İlişkiler Enstitüsü'nün genel direktörü olan Kin Phea'ya göre Sihanouk, Kamboçyalılar için hem ulusal bir kahraman hem de ulusal birliğin simgesi.
