Kin Phea
Kamboçya Kraliyet Akademisi'ne bağlı düşünce kuruluşu Kamboçya Uluslararası İlişkiler Enstitüsü Genel Direktörü Kin Phea, Güney Çin Denizi'ndeki son gelişmelere ilişkin bir köşe yazısı kaleme aldı. Kin Phea yazısında şu ifadeleri kullandı: Güney Çin Denizi basit çözümleri bulunmayan karmaşık bir mesele olup, yapısı itibarıyla meselenin kendisini de aşan büyüklükteki çarpıtmalara maruz kalıyor. Yaklaşımları farklılık arz eden Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği (ASEAN) üyelerinin kolektif şekilde bölgesel istikrara öncelik vermesi ise asli önem taşıyor.
Dahası, gerilimleri daha da tırmandırabilecek dış bağlantılardan kaçınılması gerekiyor. Bu husus, ilgili diplomatik müzakerelerde de öncelik arz ediyor. Bölge dışındaki ülkelerin meseleye müdahale etmemesi, sorumsuz açıklama ya da provokasyonlarda bulunmaması ve doğrudan ya da dolayı olarak meseleye dahil olmaması şart. Güney Çin Denizi meselesi, ASEAN-Çin çerçevesi kapsamında diplomatik müzakereler yoluyla barışçıl şekilde ele alınabilir.
Ekim 2023'te düzenlenen 26. ASEAN-Çin Zirvesi'nde iki taraf, Güney Çin Denizi'nde Etkin ve Esaslı Davranış Kurallarının Erken Tarihte Sonuçlandırılmasının Hızlandırılmasına ilişkin Kılavuz İlkeleri'ni kabul etti. Bu kılavuz ilkeler, anlaşmanın sonuçlandırılması için bir zaman çizelgesi ve ele alınacak kilit önemdeki konular listesi de dahil olmak üzere davranış kuralları müzakerelerine yönelik bir yol haritası belirledi.
Öte yandan Filipinler, Güney Çin Denizi konusunda ABD ve Japonya gibi dış ülkelerle yakın ilişkiler içine girdi. Bu ülkeler hiçbir barışçıl çözümü tercih etmedikleri gibi yapıcı bir rol de oynamıyor. Bu ülkeler sorunu daha da büyütmeye, hatta daha da çetrefilli hale getirmeye çalışıyor. ABD ve müttefikleri, Çin'in yükselişini durdurmaya ve Çin'i kontrol altına alıp etrafını sarmaya çalışıyor. Bu durum ise Soğuk Savaş'ın geri dönüşünü çağrıştırıyor.
Havadan drone ile çekilen fotoğrafta, Çin'in Huangyan Dao adalarına bitişik sularda düzen tatbikatı yapan Çin Sahil Güvenliği'ne ait 3502 numaralı filo görülüyor, 17 Mayıs 2024. (Fotoğraf: Wang Yuguo/Xinhua)
Bölgede istikrar için güçlü bir saik yaratacak serbest ticaret ve bölgesel ekonomik entegrasyonun teşvik edilmesi kritik önem taşıyor. Çin ile ASEAN ve Çin ile münferit ASEAN üye devletleri arasındaki genel anlamda dostane ve artan düzeyde yakın ilişkilerin, Güney Çin Denizi meselesinin gölgesinde kalmaması gerekiyor. Güney Çin Denizi'nde barış, güvenlik ve istikrarın sürdürülmesinin yanı sıra Çin ile ASEAN arasında işbirliğine dayalı iyi ilişkilerin ve karşılıklı fayda sağlayan kapsamlı stratejik ortaklığın tüm bölge için ürettiği devasa faydanın muhafaza edilmesi konusunda kararlı olmalıyız.
Savaş kazanma kabiliyetimizi güçlendirmeye çalışmak yerine barış için hazırlık yapmalıyız. Barışı kazanma kabiliyetimizi güçlendirmeliyiz. Barışa ihtiyacımız var, çünkü ekonomik kalkınma açısından barış son derece önemli. Barış olmazsa ekonomik kalkınmayı gerçekleştirmek oldukça zor. Dünyadaki çeşitli deneyimlerden anladığımız üzere savaş her zaman ekonomik kalkınmanın düşmanı olagelmiştir. Savaş, insanlığın refahına düşmandır. Bu makalede dile getirilen görüşler yazara ait olup, Xinhua Haber Ajansı'nın görüşlerini yansıtması gerekmemektedir.
