2022 yılında dünyada neler oldu?

3 OCAK: ABD'li teknoloji devi Apple, ‘borsada 3 trilyon dolar değerlemeyi aşan ilk şirket’ oldu.

11 OCAK: ABD'nin Maryland eyaletindeki bir hastanede, ölmek üzere olan 57 yaşındaki David Bennett'e son çare olarak domuz kalbi nakledildi. Bennett, 9 Mart’ta hayatını kaybetti.

13 OCAK: ABD'de yapılan araştırmaya göre, son 7 yıl, 1850'lerden bu yana dünyadaki en sıcak yıllar olarak kayıtlara geçti. Batı Avustralya eyaletinin Pilbara bölgesindeki Onslow kasabasında 50,7 dereceyle son 62 yılın en yüksek hava sıcaklığı kaydedildi.

24 OCAK: ABD Havacılık ve Uzay Ajansının (NASA) 25 Aralık 2021'de fırlattığı James Webb Uzay Teleskobu yörüngesine yerleşti.

27 OCAK: ABD'de ilk kez bir robot, insan yardımı olmadan ameliyat gerçekleştirdi.

1 ŞUBAT: Azerbaycan Milli Meclisi, Türkiye ile Azerbaycan ilişkilerini resmen müttefiklik düzeyine çıkaran Şuşa Beyannamesi'ni kabul etti.

8 ŞUBAT: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde (KKTC) iş adamı Halil Falyalı uğradığı silahlı saldırı sonucu hayatını kaybetti.

16 ŞUBAT: Brezilya'nın Rio de Janeiro eyaletinde şiddetli yağışların yol açtığı seller sonucu 232 kişi hayatını kaybetti.

21 ŞUBAT: Rusya Devlet Başkanı Putin, Ukrayna'nın doğusundaki Rusya yanlısı ayrılıkçıların sözde yönetimlerinin tanınmasına dair kararnameyi imzaladı. Başta NATO olmak üzere, İrlanda, Almanya, Türkiye, Gürcistan, İtalya, İngiltere, ABD, Japonya, Avustralya, Güney Kore, Hollanda, Yunanistan, Balkan ülkeleri, İsveç, Macaristan, Moldova, Avrupa Birliği (AB) ülkeleri bu karara tepki gösterdi. Çok sayıda ülke Rusya hakkında yaptırım kararı aldı.

24 ŞUBAT: Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in, Ukrayna'nın doğusundaki Donbas'a özel askeri operasyon başlattıklarını duyurdu.

25 ŞUBAT: Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, ülke çapında genel seferberlik ilan edilen kararnameyi imzaladı.

14 MART: Covid-19 aşısını geliştiren Türk kökenli bilim insanları Prof. Dr. Özlem Türeci ve Prof. Dr. Uğur Şahin ile Macar asıllı bilim insanı Prof. Dr. Katalin Kariko, Almanya'da tıp dünyasının en önemli ödüllerinden kabul edilen ‘Paul-Ehrlich ve Ludwig Darmstaedter 2022 ödülünü’ aldı.

21 MART: Çin'de China Eastern Havayolları'na ait, 132 kişi taşıyan Boeing 737 yolcu uçağı Guangşi eyaletinde dağlık bölgede düştü. Kazadan kurtulan olmadı.

22 MART: Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, ülkelerine yönelik ‘varoluşsal bir tehdit’ görmeleri durumunda Rusya Devlet Başkanı Putin’in nükleer silahlara başvurabileceğini söyledi. Kremlin'den gelen bu açıklamanın ardından Rusya ve ABD blokları arasında nükleer savaş riski Soğuk Savaş yıllarından bu yana en yüksek seviyeye geldi.

1 NİSAN: Papa Franciscus, Kanada’da yerli çocukların, geçmişte Katolik Kilisesi'ne bağlı yatılı okullarda fiziksel ve cinsel istismara maruz kalmasından ötürü özür ve af diledi.

4 NİSAN: Amerikalı elektrikli otomobil üreticisi Tesla'nın Üst Yöneticisi (CEO) Elon Musk, sosyal medya devi Twitter’da yüzde 9,2'lik ‘pasif hisse’ satın aldı. Bu alımla başlayan süreç aylar sonra Musk'ın 44 milyar dolar karşılığında platformun tamamını satın almasıyla sonuçlandı.

10 NİSAN: Fransa'da düzenlenen cumhurbaşkanlığı seçiminde 12 adaydan hiçbiri ilk turda gerekli yüzde 50 salt çoğunluğu elde edemedi. İlk turdan birinci çıkan Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve ikinci olan aşırı sağcı Marine Le Pen 24 Nisan’da düzenlenen ikinci turda yarıştı. Cumhurbaşkanı Macron oyların yüzde 58,54'ünü alarak yeniden cumhurbaşkanı olurken Le Pen ise yüzde 41,46 oy aldı.

12 NİSAN: Dünya genelinde Covid-19 vakalarının sayısı 500 milyonu aştı.

14 NİSAN: Danimarkalı aşırı sağcı Sıkı Yön Partisi (Stram Kurs) lideri Rasmus Paludan, İsveç'in Linköping kentinde polis koruması altında Kur'an-ı Kerim yaktı. Paludan, İsveç'in çeşitli kentlerinde ve Danimarka'da polis korumasında Kur'an-ı Kerim'i yakmayı daha sondaki aylarda da sürdürdü. İsveç'te Paludan'ın durdurulmasını isteyen göstericiler yollarda lastikleri ateşe verdi, çıkan olaylarda 104 polis ve 14 gösterici yaralandı, 20 polis aracı yakıldı.

19 NİSAN: İngiltere'de bir ceza mahkemesi, WikiLeaks'in kurucusu Julian Assange'ın ABD'ye iade edilmesine karar verdi.

8 MAYIS: Finlandiya ve İsveç, NATO'ya üye olabilmek için resmi başvuru mektuplarını NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg'e teslim etti. Uzun yıllardır NATO üyeliğine karşı çıkan iki ülke Rusya'nın Ukrayna'ya saldırmasının ardından bu adımı attı.

19 MAYIS: Tarihinin en ağır ekonomik kriziyle mücadele eden Sri Lanka, ilk kez vadesi gelen borcunu ödeyemeyerek temerrüde düştü. Ülkede süren kitlesel protestolar nedeniyle Sri Lanka hükümeti günler sonra istifa etti. Sri Lanka batarak IMF'nin kapısını çaldı.

31 MAYIS: Avrupa Birliği (AB) ülkeleri, Rusya'dan ithal edilen petrol miktarını yıl sonuna kadar yaklaşık yüzde 90 azaltma konusunda uzlaştı.

1 HAZİRAN: Birleşmiş Milletler, Türkiye'nin talebinin ardından yabancı dillerde ‘Turkey’ olarak kullanılan ülke adını ‘Türkiye’ olarak değiştirdi.

22 HAZİRAN: Afganistan'ın Paktika vilayetinde meydana gelen 5,9 büyüklüğündeki depremde 1150 kişi yaşamını yitirdi.

24 HAZİRAN: ABD Yüksek Mahkemesi, ülke genelinde kürtaj hakkını anayasal olarak garanti altına alan 1973 tarihli ‘Roe-Wade kararını’ iptal etti. Kürtaj savunucularına bir darbe niteliği taşıyan bu kararla ABD'nin birçok eyaletinde kürtaj yasağının önü açılmış oldu.

28 HAZİRAN: Türkiye, İsveç ve Finlandiya arasında, İsveç ve Finlandiya'nın NATO üyelik süreçleri hakkında üç ülkenin liderlerinin huzurunda üçlü memorandum imzalandı.

7 TEMMUZ: İngiltere Başbakanı Boris Johnson, iktidardaki Muhafazakar Parti liderliğinden istifa etti.

8 TEMMUZ: Japonya'nın Nara kentinde katıldığı etkinlikte silahla vurularak ağır yaralanan eski Japonya Başbakanı Abe Şinzo, yaşamını yitirdi.

12 TEMMUZ: Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Covid-19 salgınının ‘küresel acil durum’ şeklinde nitelendirilmeye devam edilmesi yönünde karar aldı.

15 TEMMUZ: ABD Temsilciler Meclisi, savunma bütçesini de içeren Ulusal Savunma Yetkilendirme Yasa (NDAA) tasarısına Türkiye'ye F-16 satışını şarta bağlayan eklemeyi kabul etti.

19 TEMMUZ: İngiltere'de hava sıcaklığı öğle saatlerinde 40 dereceyi aşarak ülke tarihinin en yüksek seviyesine ulaştı.

21 TEMMUZ: İtalya Başbakanı Mario Draghi, istifasını sundu.,

22 TEMMUZ: Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a, Karadeniz üzerinden tahıl ihracatı ve gıda sorunları konusunda arabuluculuk çabalarından dolayı teşekkür etti. Tahıl koridoru 22 Temmuz'dan itibaren resmen açıldı.

23 TEMMUZ: DSÖ (Dünya Sağlık Örgütü), maymun çiçeği salgınını Uluslararası Halk Sağlığı Acil Durumu ilan etti.

29 TEMMUZ: İspanya'da maymun çiçeği virüsü nedeniyle ilk kez bir kişinin hayatını kaybetmesiyle Avrupa'da ilk ölüm kayıtlara geçti.

2 AĞUSTOS: ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi ve beraberindeki Kongre heyetini taşıyan uçak, Tayvan'a ulaştı. Ziyaret 25 yıl sonra ABD'den Çin'e yapılan en üst düzey ziyaret anlamına geliyordu. Çin Dışişleri Bakanlığı ‘Bu davranış, ateşle oynamak gibi son derece tehlikeli. Ateşle oynayan kendini yakar.’ ifadesini kullanarak ziyarete tepki gösterdi. Ada'yı topraklarının parçası olarak gören Çin, ziyaretin ardından Ada çevresinde gerçek silah ve mühimmatın kullanıldığı askeri tatbikatlar düzenledi.

4 AĞUSTOS: 29 Haziran 2022, dünyada şu ana dek yaşanan en kısa gün olarak kayıtlara geçti.

17 AĞUSTOS: Türkiye ve İsrail karşılıklı olarak büyükelçi atama kararı aldı.

22 AĞUSTOS: Gökbilimciler tarafından yürütülen bir çalışmada, bu zamana kadar gözlemlenen en büyük kara delik jeti keşfedildi.

23 AĞUSTOS: Avrupa Birliği (AB) Komisyonunun Ortak Araştırma Merkezi uzmanları, Avrupa'nın son 500 yılın en kurak dönemini geçirdiğini bildirdi.

8 EYLÜL: İngiltere Kraliçesi 2. Elizabeth, 96 yaşında vefat etti. Elizabeth'in ölümünün ardından 73 yaşındaki oğlu Charles tahta geçerek İngiltere Kralı oldu.

16 EYLÜL: İran'ın başkenti Tahran'da 13 Eylül'de ‘ahlak polisi’ olarak bilinen İrşad devriyeleri tarafından ‘başörtüsü kurallarına uymadığı gerekçesiyle’ gözaltına alındıktan sonra fenalaşarak hastaneye kaldırılan 22 yaşındaki Mahsa Amini'nin 16 Eylül'de yaşamını yitirmesi, ülke yönetimine karşı protestolara yol açtı.

27 EYLÜL: Ukrayna'daki Rusya yanlısı ayrılıkçıların kontrolündeki sözde Donetsk ve Luhansk Halk Cumhuriyetleri ile Rus ordusunun ele geçirdiği Herson ve Zaporijya bölgelerinde düzenlenen referandumlarda ‘Rusya'ya bağlanma’ kararı çıktı. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, bu bölgelerin Rusya'ya bağlanmasına yönelik anlaşmaları 30 Eylül'de imzaladı. Ancak Avrupa Birliği ve NATO, referandumu tanımadığını açıkladı.

1 EKİM: Endonezya'da bir futbol müsabakası sırasında polisin arbedeyi durdurmak için göz yaşartıcı gaz kullanmasının ardından meydana gelen izdihamda, 133 kişi hayatını kaybetti.

3 EKİM: 2022 Nobel Tıp Ödülü, insan evrimine ilişkin çalışmalara imza atan 67 yaşındaki İsveçli bilim insanı Svante Paabo'ya verildi.

4 EKİM: 2022 Nobel Fizik Ödülü'nü kuantum mekanikleri konusundaki çalışmalarından ötürü Fransız fizikçi Alain Aspect, Amerikalı teorik ve deneysel fizikçi John F. Clauser ile Avusturyalı kuantum fizikçisi Anton Zeilinger kazandı.

5 EKİM: 2022 Nobel Kimya Ödülü'nü Amerikalı Carolyn R. Bertozzi ile Danimarkalı kimyagerler Morten Meldal ve K. Barry Sharpless kazandı.

6 EKİM: 2022 Nobel Edebiyat Ödülü'nü, Fransız yazar Annie Ernaux kazandı.

7 EKİM: 2022 Nobel Barış Ödülü'nü, Belarus'tan insan hakları savunucusu Ales Bialiatski ile Rusya ve Ukrayna'dan insan hakları örgütleri Memorial ve Center for Civil Liberties elde etti.

10 EKİM: 2022 Nobel Ekonomi Ödülü'nü ‘bankalar ve finansal krizler konusundaki araştırmalarından’ ötürü Amerikalı ekonomistler Ben S. Bernanke, Douglas W. Diamond ve Philip H. Dybvig kazandı.

20 EKİM: NASA’nın fırlattığı James Webb Uzay Teleskobu, Hubble Uzay Teleskobu tarafından kaydedilen ve ‘Pillars of Creation’ (Yaratılış Sütunları) olarak bilinen toz bulutunu görüntüledi.

24 EKİM: İngiltere'de iktidardaki Muhafazakar Parti liderlik yarışını kazanan Rishi Sunak, ülkenin yeni başbakanı oldu. Sunak, 20 Ekim'de parti liderliğinden istifa eden Liz Truss'ın yerini almak için mücadele verdi. Sunak, 1960'larda Doğu Afrika'dan İngiltere'ye göç eden Hint asıllı bir ailenin üç çocuğunun en büyüğü olarak 1980'de Southampton'da doğdu. Truss 53 günlük iktidarla ülkede en kısa süre yönetimde kalan lider oldu.

28 EKİM: ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi'nin eşi 82 yaşındaki Paul Pelosi, San Francisco'daki evinde saldırıya uğradı. David Depape (42) isimli şahıs Paul Pelosi'yi kafasına çekiçle vurarak ağır yaraladı.

29 EKİM: Güney Kore'nin başkenti Seul'de düzenlenen Cadılar Bayramı etkinliklerinde meydana gelen izdihamda 156 kişi öldü. İzdiham, Seul'ün eğlence merkezlerinden Itaewon bölgesinde yaşandı. Dar bir sokakta üst üste yığılan ve yol kenarında sağlık görevlileri tarafından kalp masajı yapılarak hayata döndürülmeye çalışılan insanların görüntüleri dünya gündemine oturdu. Hayatını kaybedenlerin bir kısmına ani kalp durması teşhisi konuldu.

1 KASIM: Tesla ve SpaceX'in Üst Yöneticisi Elon Musk, satın aldığı Twitter'ın yönetim kurulunu feshederek kendisini ‘tek yönetici’ ilan etti.

14 KASIM: ABD Başkanı Joe Biden ve Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, G20 Zirvesi için gittikleri Endonezya'nın Bali Adası'nda, yüz yüze görüştü. Görüşme, Biden'ın Ocak 2021'de göreve başlamasından bu yana iki liderin ilk yüz yüze buluşması oldu.

15 KASIM: Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA), dünya nüfusunun 15 Kasım itibarıyla 8 milyar kişiye ulaştığını bildirdi. UNFPA'nın yayımladığı rapora göre, dünyanın 2030'da 8,5 milyar, 2050'de 9,7 milyar, 2100'de 10,4 milyar nüfusa ulaşacağı tahmin ediliyor.

29 KASIM: ABD Havacılık ve Uzay Ajansının (NASA) 16 Kasım'da Ay'a dönüş projesi kapsamında fırlattığı Orion kapsülü ‘en uzak mesafe’ rekorunu kırdı. Kapsülün yaklaşık 430 bin kilometre katettiği ve bunun, ‘insanları taşımak için tasarlanmış bir uzay aracının gidebildiği en uzak mesafe rekoru’ olduğu belirtildi.

7 ARALIK: ABD'nin 2023 savunma bütçesini de içeren Ulusal Savunma Yetkilendirme Yasa (NDAA) tasarısının son halinden Temsilciler Meclisince Türkiye’nin F-16 alımını sınırlandırmak üzere konulan maddeler çıkarıldı. ABD Kongresinin iki kanadından senatör ve temsilcilerin yer aldığı konferans komitesi, 857 milyar dolarlık savunma bütçesini de içeren NDAA tasarısına son halini verdi. Dünyada 2022 böyle geçti!

7 ARALIK: Almanya'da darbe planlayan gruba düzenlenen operasyonda gözaltına alınan 25 kişiden 8’i tutuklandı. Birçok eyalette düzenlenen baskınlarda ‘terör örgütü üyesi veya destekçisi olma’ suçlamasıyla gözaltı kararı verildi. Yakalananlar arasında eski askerler de yer aldı.

7 ARALIK: Peru’da Cumhurbaşkanı Pedro Castillo, hükümeti devirmeye çalışmakla suçladığı Kongreyi feshetme kararının ardından gözaltına alındı. Pedro Castillo'nun, Kongre tarafından ‘kalıcı ahlaki yetersizlik’ suçlamasıyla görevinden alınmasının ardından Cumhurbaşkanı Yardımcısı Dina Boluarte, ülke tarihinin ilk kadın cumhurbaşkanı olarak göreve başladı. Ülkede hükümet karşıtı gösteriler yapıldı.