Fiyat artışındaki temel neden, Rusya ve Ukrayna'nın mısır ve buğday gibi tahılların ana ihracatçıları olması. Bu iki ülke, 2021 yılında küresel buğday arzının yaklaşık yüzde 30'unu üretti.
ROMA, 15 Haziran (Xinhua) -- Merkezi Roma'da yer alan Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü'nün (FAO) baş ekonomisti Maximo Torero, Rusya ile Ukrayna arasındaki çatışmanın küresel düzeyde gıdaya erişimi etkilediğini ve 2023 yılında hububat hasadına darbe indirmesinin beklendiğini dile getirerek bunun FAO için "büyük bir endişe kaynağı" olduğunu söyledi. Torero, Xinhua'ya yakın zamanda verdiği çevrimiçi röportajda, bu yıl aşırı yükselen fiyatların küresel olarak gıdaya erişimi büyük oranda engellediğini belirtti.
"Mart ayında FAO gıda fiyat endeksindeki en büyük zirveyi yaşadık" diyen Torero, aylık endekste Nisan ve Mayıs aylarında hafif bir düşüş yaşanmasına karşın tahıl fiyatlarındaki artışın devam ettiğini vurguladı. Torero, fiyat artışındaki temel nedenin, Rusya ve Ukrayna'nın mısır ve buğday gibi tahılların ana ihracatçıları olması olduğunu dile getirdi. FAO'ya göre bu iki ülke, 2021 yılında küresel buğday arzının yaklaşık yüzde 30'unu üretti.
Güney Afrika'nın Pretorya kentinde yardım kuruluşları tarafından yapılan gıda yardımlarını alan insanlar, 20 Mayıs 2020. (Fotoğraf: Yeshiel/Xinhua)
Torero, fiyatlardaki artış yüzünden "tüketiciler ve özellikle de savunmasız durumdaki ülkeler, bugün ihtiyaç duydukları gıda miktarını temin etme konusunda büyük güçlüklerle karşı karşıya" diye konuştu. Torero, gübreye erişimin de büyük endişe kaynaklarından biri olduğunu ve bunun özellikle 2022-2023 sezonu için geçerli olduğunu söyledi. Rusya, azotlu gübre ihracatı konusunda dünyada lider, potasyumlu gübrelerin ikinci en büyük ihracatçısı ve fosforlu gübrelerinse üçüncü en büyük ihracatçısı konumunda bulunuyor. Torero, artık "gübrelerin akışı olması gerektiği hızda değil" ifadelerini kullandı.
Torero, "Eğer bu durum çözüme kavuşturulmazsa 2023 yılında gıda bulunması ve erişimi konusunda sorun yaşayabileceğimizden endişe duyuyoruz" diye konuştu. Torero, Şubat ayının sonlarında başlayan Rusya ile Ukrayna arasındaki çatışmanın, "Ukrayna'nın kış ürünlerini hasat edip edemeyeceği ve bahar ürünlerini ekip ekemeyeceği konusunda belirsizliğe yol açtığını" dile getirdi. FAO'nun yakın zamanda, Ukrayna'daki kış tahıl ürünlerine yönelik yayımlanan tahminleri de karamsar görünüyor. Gübre uygulamadaki gecikme ya da atlamalar ve ülkede haşere ve hastalık kontrolünün yapılamaması nedeniyle ürün verimlerinin ortalama düzeyin yüzde 10 altına düşmesi bekleniyor.
Torero, Ukrayna'nın Karadeniz limanları yoluyla ihracat kapasitesinin tamamen engellenmesi yüzünden depolama kapasiteleri açısından da zorlukla karşı karşıya olduğuna dikkat çekti. Geçmişte Ukrayna, tarımsal ürünlerinin yüzde 90'ından fazlasını ihraç etmişti. 2021 yılında hasat edilen birkaç milyon ton hububatının Ukrayna dışına çıkarılamadığını hatırlatan Torero, "Eğer çiftçiler, ürünlerini satamazsa bir sonraki ürün yetiştirme sezonuna başlamak için mali kaynak bulamayacaklar demektir; bu da 2023 hasadını ciddi şekilde etkileyecektir" diye konuştu. Torero, "Şu anda ülkede depolama kapasitesini boşaltmak ve çiftçilerin ve ailelerinin gelir elde etmelerine yardımcı olmak için Ukrayna'dan yapılacak ihracatın kolaylaştırılması kritik önemini koruyor. Bu aynı zamanda küresel olarak buğdayın bulunabilirliğinin artırılmasına yardımcı olarak fiyatlar üzerindeki baskıyı azaltacaktır" dedi.
Sudan'ın başkenti Hartum'da bir yerel pazardaki bir hububat dükkanı görülüyor, 22 Mayıs 2022. (Fotoğraf: Mohamed Khidir/Xinhua)
Torero, FAO'nun çatışmanın küresel gıda güvenliği üzerindeki etkisini hafifletmeye yönelik bir dizi politika önerisini masaya yatırdığını söyledi. Bu önerilerin ilki, ülkelerin gıda ithalatı faturalarındaki artışın yol açacağı gıda kıtlığından kaçınmalarına yardımcı olacak küresel Gıda İthalatı Finansman Kolaylığı (FIFF). Önerilerden ikincisi olan Gıda Güvensizliği Deneyimi Ölçeği (FIES), önemli zorluklarla karşı karşıya olan ülkelerde ailelerin yaşadığı bireysel gıda güvensizliğini ölçmek üzere tasarlandı.
Diğer önerilerse, gübre kullanımında verimliliği artırmayı ve gıda kaybı ve israfını azaltmayı amaçlıyor. Torero, orta ve uzun vadede "en savunmasız durumdaki ülkeleri, nasıl daha dirençli hale getirebilecekleri" konusuna odaklanılması gerektiğini söyledi.