Çin'in Chang'e-5 göreviyle getirilen Ay örnekleri Çinli bir grup tarafından analiz edildi. Araştırmacılar 2 milyar yıl önce soğuyan Ay'da genç volkanların nasıl şekillendiğine dair yeni bir mekanizma ileri sürdü.
Bilim insanları daha öncesinde Ay'ın içerisindeki yüksek su içeriğinin ya da radyoaktif elementlerin, Ay'ın soğumadan önceki döneminde volkanların oluşumunu tetiklemiş olabileceğini tahmin ediyordu. Ancak Chang'e-5'e ait veriler, Ay'ın manto kaynak bölgesinin hem kuru olduğunu hem de ısı üreten maddeden yoksun olduğunu ortaya çıkarttı.
Science Advances dergisinde Cumartesi günü yayımlanan çalışma, kaynaşabilen ve kolayca eriyen bileşenlerin varlığından kaynaklanan manto erime noktası çöküntüsünün genç Ay volkan oluşumunu gerçekleştirebileceğini gösterdi.
Çin Bilimler Akademisi Jeoloji ve Jeofizik Enstitüsü'nden (IGGCAS) araştırmacılar, bu örneklerin orijinal bileşenlerini hesaplamak amacıyla 27 adet Chang'e-5 bazalt parçasını inceledi.
Araştırmacılar Chang'e-5'in aldığı genç magmanın, Apollo Görevlerinde alınan daha eski örneklerdeki magmalardan daha yüksek kalsiyum oksit ve titanyum dioksit içeriğine sahip olabileceğini buldu.
Çin'in Chang'e-5 keşif aracı, sadece 2 milyar yıllık şaşırtıcı derecede genç volkanik aktiviteyi ortaya çıkardı ve Apollo örneklerinin en az 3 milyar yıl önce gerçekleşen oluşumundan beri Ay'ın jeolojik olarak ölü olduğu teorisini çürüttü.
IGGCAS araştırmacılarından makalenin yazışmadan sorumlu yazarı Chen Yi, "Son Ay manto erimesi, sıcaklığı yükselterek veya erime noktasını düşürerek elde edilebilir" dedi.
Çalışma, Chang'e-5 örneklerinde biriken geç evre Ay magma okyanusunun kalsiyum ve titanyum açısından zengin olduğunu gösteriyor. Bu, erken birikimlerden de daha kolay eriyebiliyor.
Bilim insanları, Ay'ın iç kısmına eklenen bu kaynaşabilir bileşenlerin, manto erime sıcaklığını etkili bir şekilde azaltmış olabileceğini ve böylece genç Ay'daki volkan oluşumunu tetiklemiş olabileceğini öne sürdü.
Araştırmanın ilk imza sahibi yazarı, IGGCAS'tan Su Bin, "Chang'e-5'in bulduğu magmanın benzer derinliklerde ortaya çıktığını ama Apollo'nun bulduğu eski magmalardan 80 santigrat derece daha soğuk olduğunu keşfettik" dedi.
Su, "Bu, Ay'ın mantosunun yaklaşık 3 milyar yıldan 2 milyar yıl öncesine kadar 80 santigrat derecelik sürekli ve yavaş bir soğuma yaşadığı anlamına geliyor" dedi.
Araştırmacılara göre, çalışma, yeni toplanan Chang'e-5 örnekleriyle uyumlu bir şekilde, Ay'daki genç volkan oluşumları için geçerli bir mekanizmaya dair kanıt sunuyor.
Chen ise, "Bu çalışma, gezegenlerle ilgilenen bilim insanlarının Ay'ın termal ve magmatik evrimini daha iyi anlamalarına yardımcı olabilir" dedi.
