BRICS ülkeleri yakın geçmişte çok sayıda üst-düzey çevre konferansları düzenleyerek iklim değişikliğiyle mücadele ve sürdürülebilir kalkınmaya olan müşterek bağlılıklarını yeniden ifade ettiler. Dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 42’sini, küresel GSYİH’nin ise beşte birini temsil eden bu ülkeler karbon azaltma ve yeşil kalkınma için pragmatik işbirliğinde somut önlemler almak suretiyle iklim değişikliği konusunda uluslararası yönetişim için sağlam bir temel attılar.
KARBON AZALTMANIN KARARLI UYGULAYICILARI
İklim değişikliğiyle mücadeleye büyük önem veren BRICS ülkeleri ulusal şartlarına bağlı olarak somut hedefler belirledi ve karbon emisyonunun azaltılmasında kayda değer ilerleme kaydetti. Çin, uluslararası topluma verdiği 2020 iklim eylem hedefini aşmış olmasına dayanarak, karbondioksit emisyonlarını 2030’dan önce zirveye çıkarmak ve 2060’dan önce karbon nötrlüğe ulaşmak için çalışma hedef ve vizyonunu bir kez daha duyurdu. 2021 yılı itibarıyla, Çin’in birim GSYİH başına enerji tüketimi 2012 yılına göre yüzde 26,2 düştü. Yenilenebilir enerji kurulu kapasitesini 1 milyar kilovatın üzerine çıkaran Çin, aynı zamanda dünya genelinde yeni yaratılan toplam ormanlık alanlara tek başına dörtte bir oranında katkı yaptı.
Çin, düşük karbonlu kalkınmayı ilerletmek için karbon tepe noktası ve karbon nötrlük için “1+N” politika çerçevesi oluşturdu. Toplam 450 milyon kilovat kurulu kapasiteye sahip büyük rüzgar ve güneş enerjisi üsleri geliştirmekte olan Çin, ulusal bir karbon pazarını aktif bir şekilde oluşturacak. Çin, uluslararası iklim yönetişiminin sorumlu bir katkı sağlayıcısı olarak, BM Sürdürülebilir Kalkınma için 2030 Gündemi’ni hızlandırmak adına, iklim değişikliği ve yeşil kalkınma işbirliğini sekiz öncelikli alandan birisi olarak kabul eden Küresel Kalkınma İnisiyatifi’ni oluşturdu. Çin aynı zamanda gelişmekte olan ülkeler için yeşil enerji alanında da destek sağlayacak. İklim değişikliğinin olumsuz etkileriyle mücadelede tam bir kararlılığa sahip Brezilya karbon azaltma hedeflerini bir adım daha ileri taşıyarak sera gazı emisyonlarını 2030’a kadar 2005 seviyelerine göre yüzde 50 azaltacağını açıkladı.
Brezilya ayrıca 2028’e kadar yasadışı orman tahribinin tamamen önüne geçme, 2030 yılına kadar 18 milyon hektar ormanı eski durumuna getirme ve yeniden ağaçlandırma sözü verirken, metan emisyonlarını azaltma konusunda ulusal bir programı da başlattı. Rusya, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi ve Paris Anlaşması’nın ilkeleri uyarınca sanayi ve enerji sektörlerinin önemli ölçüde yeniden yapılandırılmasını teşvik ederek 2060 yılına kadar karbon nötrlüğe ulaşma sözü verdi.
Rusya, ham petrolle birlikte üretilen doğalgazın kullanımını artırmayı ve tüm sektörlerde ekolojik modernizasyon ve enerji etkinliğini hedefleyen geniş kapsamlı bir program başlatmayı planlıyor. Ayrıca bir hammadde ve enerji taşıyıcısı olarak kullanılacak hidrojenin üretimi için gerekli altyapıyı da inşa aşamasında bulunuyor. Hindistan, karbon yoğunluğunu 2030’a kadar yüzde 45 azaltacağını ve 2070’e kadar net-sıfır emisyona ulaşacağını duyurdu. Aynı zamanda fosil yakıtlara bir alternatif sunmak için yeşil enerji kaynaklarından hidrojen üretecek bir proje başlattı ve ormanlaştırılan alanların toplam oranını yüzde 24,62’ye yükseltti.
Diğer BRICS ülkeleri gibi Güney Afrika da yeşil büyüme için uzun vadeli bir strateji geliştirdi. Karbon emisyonunun zirveye ulaşacağı tarihi 10 yıl önceye alma sözü veren Güney Afrika, halen düşük-karbon ekonomisine ve iklime dayanıklı topluma adil bir geçişi sağlayacak ayrıntılı planlar üzerinde çalışıyor. Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Wang Wenbin, “İklim değişikliğine karşılık verilmesinde önemi bir güç olan BRICS ülkeleri, küresel iklim cevabına üzerlerine düşen katkıyı yapmıştır” dedi. Wang, bu ülkelerin politika bilgisi paylaşımı konusunda birbiriyle işbirliği yaptıklarını, diğer yandan ilgili iklim hedeflerinin uygulamaya konması için benimsenen spesifik konu, önlem ve adımlar hakkında birbirleriyle diyalog ve bilgi paylaşımında bulunduklarını söyledi.
YEŞİL VE SÜRDÜRÜLEBİLİR BÜYÜME İÇİN AKTİF ORTAKLAR
BRICS’in İklim Değişikliği hakkında yakın geçmişte yapılan Üst Düzey toplantısında, tüm taraflardan çok taraflılığa bağlı kalmasını ve somut iklim önlemlerine odaklanmasını isteyen ortak bir açıklama yayınlandı. Açıklamada, iklim değişikliğini azaltıcı önlem ve isteklilik ile iklim finansmanında ölçeğin genişletilmesi konularında gelişmiş ülkelerin başı çekmesi gerektiği ve bu ülkelerin, gelişmekte olan ülkelerin yanı sıra geçiş sürecindeki ülkelerin de kalkınma haklarına ve politik alanlarına saygı göstermeleri gerektiğinin altı çizildi.
İklim değişikliğinde daha güçlü işbirliği yapmakta kararlı olan BRICS ülkeleri; temiz enerji, düşük karbon teknolojisi, sürdürülebilir ve dayanıklı altyapı inşası, karbon pazarı ve iklim değişikliğine uyum konularında çoklu seviyede bilgi alışverişinde bulunacaklar. Aynı zamanda yeşil büyüme, teknolojik işbirliği ve pilot projeler konularında politika araştırmalarına müşterek katkıda bulunacak olan BRICS ülkeleri, enerji, kaynaklar, endüstriyel ve tüketim yapılarının dönüşümünü ve iyileştirilmesini ilerletecekler. Wang, “BRICS ülkeleri, küresel iklim yönetişim sisteminin iyileştirilmesi için seslerini duyurdular” diyerek şunu ekledi: “Çin, BRICS’in küresel iklim işbirliğine çözüm ve katkısını sunma sorumluluğunu üstlenmede üye dostlarıyla birlikte çalışmaya hazırdır.”
BRICS ülkeleri 2015 yılında altyapı ve sürdürülebilir kalkınma için kaynakları seferber eden küresel bir kalkınma bankası olmayı hedefleyen Yeni Kalkınma Bankası’nı hayata geçirdi. Banka 2022-2026 döneminde üyelerine destek olmak için 30 milyar ABD doları tedarik edecek ve bu meblağın yaklaşık yüzde 40’ı iklim değişikliğini azaltma ve adaptasyona katkı sunan projelere yöneltilecek.
Yeni Kalkınma Bankası Başkanı Marcos Troyjo, “Gelecekteki yatırımlar daha akıllı, daha sürdürülebilir ve iklim değişikliğine dayanıklı olmak zorunda kalacaklar” diyerek bankanın kademeli ve dengeli bir şekilde üye sayısını artırmaya devam edeceğini söyledi. Uluslararası yönetişimde BRICS mekanizmasının önemini vurgulayan Rusya’nın Uzak Doğu Federal Üniversitesi’nden doçent Andrey Gubin, BRICS’in, “yalnızca dünya toplumunun çabalarıyla mücadele edilebilecek olan eşitsiz kalkınma, kaynakların tükenmesi, çevresel kötüleşme, iklim değişikliği ve tehlikeli hastalıkların yayılması sorunlarına odaklanılmasını mümkün kılacağını” söyledi.
3 Kasım 2021 tarihinde havadan çekilen bu fotoğrafta, Çin’in doğusundaki Jiangsu eyaletinin Yangzhou kentinin Baoying kasabasında balık çiftlikleri üzerine kurulu fotovoltaik ve rüzgar enerjisi üretim projesi görülüyor. (Fotoğraf: Li Bo/ Xinhua)